Czynność zrzeczenia się dziedziczenia została określona w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, Art. 1048. Przez umowę zrzeczenia się dziedziczenia przyszły spadkobierca ustawowy może zrzec się dziedziczenia po przyszłym spadkodawcy.
Zgodnie z ustawą z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (dalej k.c.), za spadkobiercę ustawowego uznani zostali bliscy spadkodawcy ujęci w Art. 931-934 i są to:
- małżonek i dzieci spadkodawcy,
- małżonek spadkodawcy i jego rodzice,
- małżonek i rodzeństwo spadkodawcy oraz ich zstępni,
- dziadkowie spadkodawcy i ich zstępni,
- dzieci małżonka spadkodawcy (pasierbowie 0 pod warunkiem, że w chwili otwarcia spadku ich rodzice już nie żyją),
- w braku wymienionych wyżej osób w ostatniej kolejności do dziedziczenia ustawowego dochodzi gmina ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy, lub jeżeli tego miejsca nie da się ustalić, dziedziczy Skarb Państwa.
Istotnym jest, że ani gmina ani Skarb Państwa nie może zrzec się dziedziczenia ani odrzucić spadku. Wynika to z celu, jakiemu ma służyć dziedziczenie, i że każdy spadek nie może pozostać bez spadkobiercy.
Umowa o zrzeczenie się dziedziczenia spadkobiercy ustawowego ze spadkodawcą musi być zawarta w formie aktu notarialnego (Art. 1048 k.c.). W przypadku zawarcia umowy zrzeczenia się dziedziczenia w innej formie niż forma aktu notarialnego, umowa taka nie będzie honorowana, będzie nieważna.
Przeczytaj: Dziedziczenie ustawowe – kto po kim dziedziczy?
Skutki zrzeczenia się dziedziczenia
Skutki zrzeczenia się dziedziczenia, to skutki prawne, które następują dopiero z chwilą otwarcia spadku, tj. z chwilą śmierci osoby, po której następuje zrzeczenie się dziedziczenia.
Zgodnie z Art. 1049. ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r.Kodeks cywilny:
§ 1. Zrzeczenie się dziedziczenia obejmuje również zstępnych zrzekającego się, chyba że umówiono się inaczej.
§ 2. Zrzekający się oraz jego zstępni, których obejmuje zrzeczenie się dziedziczenia, zostają wyłączeni od dziedziczenia, tak jakby nie dożyli otwarcia spadku.
Spadkodawca ustawowy, który prawomocnie zrzekł się praw do dziedziczenia ustawowego, traci również prawo do zachowku, gdyż uprawnionym do zachowku jest ten, kto w braku testamentu dziedziczyłby z ustawy.
Spadkobierca ustawowy, który zawarł umowę zrzeczenia się dziedziczenia z przyszłym spadkodawcą, może zostać powołany do dziedziczenia z testamentu, bowiem Kodeks cywilny nie przyjął rozwiązania, w którym spadkobierca może zrzec się dziedziczenia nie tylko ustawowego, ale również testamentowego.
Tak więc, umowa o zrzeczenie się dziedziczenia ustawowego nie wyklucza przejęcia przez spadkobiercę przedmiotu majątku ujętego w testamencie.
Zgodnie z Kodeksem cywilnym nie jest także możliwe zrzeczenie się spadku lub udziału w spadku na rzecz innego spadkobiercy.
Zrzeczenie się dziedziczenia może być uchylone przez umowę między tym, kto zrzekł się dziedziczenia, a tym, po kim się dziedziczenia zrzeczono (Art. 1050 k.c.).
Stosowna umowa w zakresie uchylenia umowy zrzeczenia się dziedziczenia ustawowego, podobnie jak umowa zrzeczenia się dziedziczenia, musi zostać zawarta w formie aktu notarialnego.
Podstawa prawna i inne źródła:
- Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny.
- „Prawo spadkowe”, Wydanie 12, Elżbieta Skowrońska-Bocian
Zdjęcie: Pexels.com