Prawo dożywocia może zostać wykreślone z księgi wieczystej wówczas, gdy zaistnieją ku temu istotne przesłanki, do których należą: wygaśnięcie prawa dożywocia na skutek śmierci dożywotnika, zamiana (przez sąd) uprawnień dożywotnika na dożywotnią rentę, rozwiązanie (przez sąd) umowy dożywocia, zbycie nieruchomości obciążonej dożywociem przez zobowiązanego.
Prawo dożywocia wygasa wraz ze śmiercią dożywotnika (ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny).
Prawo dożywocia – co oznacza, wpis w księdze wieczystej
Prawo dożywocia regulują przepisy zawarte w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny art. 908 – 916.
Umowa dożywocia polega na tym, że w zamian za przeniesienie własności nieruchomości nabywca nieruchomości zobowiązuje się zapewnić zbywcy (dożywotnikowi) dożywotnie utrzymanie – powinien on, w braku odmiennej umowy, przyjąć zbywcę, jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym (Art. 908 § 1).
Umowa o dożywocie lub prawo dożywocia, skutkuje przeniesieniem prawa własności do nieruchomości, dlatego tak ważnym jest, aby umowa ta została zawarta przed notariuszem w formie aktu notarialnego pod rygorem nieważności. Niedochowanie formy aktu notarialnego skutkuje tym, że umowa taka jest nieważna.
Przeniesienie własności nieruchomości na podstawie umowy o dożywocie następuje z jednoczesnym obciążeniem nieruchomości prawem dożywocia.
Prawa dożywotnika ujęte w treści aktu notarialnego zostają ujawnione w Dziale III księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości obciążonej tym prawem.
Z prawa dożywocia (umowy dożywocia) korzystają najczęściej osoby starsze, które decydują się na przekazanie swojego mieszkania czy domu osobie bliskiej w zamian za zapewnienie sobie spokojnej i w miarę dostatniej starości.
Przedmiotem umowy dożywocia nie może być spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu.
Przeczytaj: Umowa o dożywocie – na czym polega?
W jakiej sytuacji może dojść do wykreślenia prawa dożywocia z księgi wieczystej?
Prawo dożywocia może zostać wykreślone z księgi wieczystej na wniosek osoby zainteresowanej, ale tylko w przypadku, gdy zaistnieją przesłanki określone prawem umożliwiające przeprowadzenie takiej czynności.
Do podstawowych przesłanek pozwalających na wykreślenie prawa dożywocia z księgi wieczystej należą:
- wygaśnięcie prawa dożywocia na skutek śmierci dożywotnika,
- zamiana (przez sąd) uprawnień dożywotnika na dożywotnią rentę,
- rozwiązanie (przez sąd) umowy dożywocia,
- zbycie nieruchomości obciążonej dożywociem przez zobowiązanego.
Zgodnie z ustawą z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, prawo dożywocia wygasa wraz ze śmiercią dożywotnika (odpis skrócony aktu zgonu USC).
Pomimo, że prawo dożywocia jest prawem niezbywalnym (Art. 912), to jednak w wyjątkowych przypadkach można to prawo zamienić na rentę bądź zrzec się tego prawa. Zgodnie z ustawą z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, Art. 913., § 1 – w przypadku, gdy z jakichkolwiek powodów wytworzą się między dożywotnikiem a zobowiązanym takie stosunki, że nie można wymagać od stron, żeby pozostawały nadal w bezpośredniej ze sobą styczności, sąd na żądanie jednej ze stron, może zamienić wszystkie lub niektóre uprawnienia objęte treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę odpowiadającą wartości tych uprawnień. Jak również, w wypadkach wyjątkowych, sąd może na żądanie zobowiązanego lub dożywotnika, jeżeli dożywotnik jest zbywcą nieruchomości, rozwiązać umowę o dożywocie.
Jeżeli zobowiązany z tytułu umowy o dożywocie zbył otrzymaną nieruchomość, dożywotnik może żądać zamiany prawa dożywocia na dożywotnią rentę odpowiadającą wartości tego prawa (Art. 914).
Wniosek o wykreślenie prawa dożywocia z księgi wieczystej – kto może złożyć i na jakim formularzu, gdzie należy go złożyć, jakie dokumenty dołączyć?
Każda z w/w przesłanek określonych w ustawie umożliwiających wykreślenie prawa dożywocia z księgi wieczystej powinna być zakończona dokumentem, upoważniającym do złożenia do sądu wieczystoksięgowego wniosku o wykreślenie prawa dożywocia z księgi wieczystej obciążonej tym prawem.
Wniosek o wykreślenie prawa dożywocia z księgi wieczystej należy złożyć w sądzie właściwym dla miejsca prowadzenia księgi wieczystej danej nieruchomości na formularzu KW-WPIS „Wniosek o wpis w księdze wieczystej” (formularz ten ma zastosowanie zarówno dla wpisów, jak i dla wykreślenia).
Formularz KW-WPIS można pobrać w sądzie, w wydziale wieczystoksięgowym. Formularz jest bezpłatny. Wypełniając formularz można skorzystać z wzoru wypełnionego wniosku, który zazwyczaj umieszczony jest w gablocie sądu wieczystoksięgowego.
Uprawnionym do złożenia wniosku o wykreślenie prawa dożywocia z księgi wieczystej jest właściciel nieruchomości.
Do wniosku o wykreślenie prawa dożywocia należy dołączyć dokumenty świadczące o ustaniu prawa dożywocia. Do dokumentów tych należą:
- umowa notarialna,
- odpis wyroku sądu w sprawie zamiany uprawnień dożywotnika na dożywotnią rentę bądź:
- odpis wyroku sądu w sprawie rozwiązania umowy o dożywocie,
- odpis skrócony aktu zgonu dożywotnika pobrany z Urzędu Stanu Cywilnego,
- inny dokument z podpisem notarialnie poświadczonym.
Formularz KW-WPIS należy wypełnić w języku polskim, czytelnie, drukowanymi literami, bez skreśleń i poprawek zwracając szczególną uwagę na wypełnienie poszczególnych pól zgodnie z ich opisem. Pola niewypełnione należy przekreślić.
Wypełniony i opłacony wniosek należy złożyć w biurze podawczym wydziału ksiąg wieczystych lub nadać w urzędzie pocztowym na adres wydziału sądu, w którym jest prowadzona dana księga wieczysta.
Ile to kosztuje wykreślenie prawa dożywocia z księgi wieczystej?
Opłata wniosku o wykreślenie prawa dożywocia z księgi wieczystej wynosi 100 zł (Art. 46. ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).
Opłatę sądowa można wnieść na kilka sposobów:
- na konto sądu wieczystoksięgowego, a dowód wpłaty dołączyć do składanego wniosku,
- poprzez platformę internetową Ministerstwa Sprawiedliwości pod adresem http://oplaty.ms.gov.pl,
- w siedzibie sądu w gotówce w kasie sądu.
Istotnym jest, aby wniosek był skierowany na adres właściwego sądu.
Wskazany w treści wniosku numer księgi wieczystej powinien być zgodny z numerem księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości obciążonej prawem dożywocia.
Błędny adres sądu bądź nieprawidłowy numer księgi wieczystej opóźni załatwienie sprawy. Sąd po sprawdzeniu poprawności złożonego wniosku oraz kontroli dołączonych do wniosku dokumentów, dokona wykreślenia prawa dożywocia z danej księgi wieczystej.
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny.
- Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 5 kwietnia 2012 r. w sprawie określenia wzorów i sposobu udostępniania urzędowych formularzy pism procesowych w postępowaniu cywilnym.
- Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.
Zdjęcie: Pixabay.com