Ewidencja gruntów i budynków (kataster nieruchomości) to system informacyjny zapewniający gromadzenie, aktualizację oraz udostępnianie, w sposób jednolity dla kraju, informacji o gruntach, budynkach i lokalach, ich właścicielach oraz o innych podmiotach władających lub gospodarujących tymi gruntami, budynkami lub lokalami.
Pieczę nad prawidłowym prowadzeniem ewidencji gruntów i budynków pełnią służby geodezyjno-kartograficzne, na czele których stoi minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa.
Do zadań Służby Geodezyjnej i Kartograficznej należy w szczególności:
1) realizacja polityki państwa w zakresie geodezji i kartografii;
2) organizowanie i finansowanie prac geodezyjnych i kartograficznych, w tym:
- rejestracji stanów prawnych i faktycznych nieruchomości (kataster),
- pomiarów geodezyjnych i opracowań kartograficznych,
- fotogrametrycznych zdjęć powierzchni kraju i opracowań fotogrametrycznych,
- wydawania urzędowych map i atlasów terytorium Polski,
- prowadzenie krajowego systemu informacji o terenie;
3) weryfikacja zgodności danych ewidencji gruntów i budynków z danymi zawartymi w księgach wieczystych, Powszechnym Elektronicznym Systemie Ewidencji Ludności, krajowym rejestrze urzędowym podmiotów gospodarki narodowej oraz krajowym rejestrze urzędowym podziału terytorialnego kraju.
Dane zawarte w ewidencji gruntów i budynków stanowią podstawę w zakresie planowania gospodarczego i przestrzennego, wymiaru podatków i świadczeń, oznaczania nieruchomości w księgach wieczystych, statystyki publicznej, gospodarki nieruchomościami oraz ewidencji gospodarstw rolnych (Art. 21.1 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne).
W związku z tak ogromną rolą, jaką pełni ewidencja gruntów i budynków, wymagane jest, aby podstawową zasadą prowadzenia ewidencji gruntów i budynków była zasada aktualności, to jest utrzymania operatu ewidencyjnego w zgodności z aktualnymi dostępnymi dla organu prowadzącego ewidencje gruntów i budynków, dokumentami i materiałami źródłowymi.
W celu zachowania zasady aktualności ewidencji gruntów i budynków, ustawodawca zobowiązał organy i jednostki organizacyjne realizujące zadania publiczne do współdziałania z organami Służby Geodezyjnej i Kartograficznej w zakresie utworzenia i sfinansowania systemu dostępu i wymiany danych pomiędzy ewidencją gruntów i budynków a ewidencjami i rejestrami publicznymi prowadzonymi przez te organy i jednostki organizacyjne.
Ustawodawca, aby zapewnić utrzymanie ewidencji gruntów i budynków w stanie aktualizacji, zobowiązał właścicieli nieruchomości, oraz inne podmioty, w których władaniu lub gospodarowaniu znajdują się nieruchomości będące własnością Skarbu Państwa lub inne podmioty, które władają gruntami na zasadach samoistnego posiadania, do zgłaszania właściwemu staroście, zmiany danych objętych ewidencją gruntów i budynków w terminie 30 dni, licząc od dnia powstania tych zmian.
Właściwe organy, sądy i kancelarie notarialne mają obowiązek przesyłania staroście odpisów prawomocnych decyzji i orzeczeń oraz odpisów aktów notarialnych, z których wynikają zmiany danych objętych ewidencją gruntów i budynków, bowiem w myśl ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne, aktualizacja danych ewidencyjnych musi nastąpić w ciągu 30 dni od dnia uprawomocnienia się decyzji, orzeczenia lub sporządzenia aktu notarialnego.
Obowiązek ten nie dotyczy zmian danych objętych ewidencją gruntów i budynków, wynikających z aktów normatywnych, prawomocnych orzeczeń sądowych, decyzji administracyjnych, aktów notarialnych, materiałów zasobu, wpisów w innych rejestrach publicznych oraz dokumentacji architektoniczno-budowlanej przechowywanej przez organy administracji architektoniczno-budowlanej.
Niezgodność danych ujętych w ewidencji gruntów i budynków z danymi ujętymi w księdze wieczystej
Pomimo wnikliwej kontroli dokumentów wpływających do ewidencji gruntów i budynków, zdarza się, że dane ujęte w ewidencji gruntów i budynków są niezgodne z danymi ujętymi w księdze wieczystej.
Stwierdzone niezgodności dotyczą najczęściej oznaczenia nieruchomości ujętego w dziale I-O księgi wieczystej z danymi ewidencji gruntów i budynków, przy czym stan prawny ujęty w księdze wieczystej jest zgodny z rzeczywistym stanem prawnym.
Zatem, jakie czynności prawne należy podjąć, aby dokonać sprostowania wpisów ujętych w rejestrze ewidencji gruntów i budynków, wiedząc, że stan prawny ujęty w treści księgi wieczystej jest zgodny z rzeczywistym stanem prawnym, a niezgodność dotyczy wpisu ujętego w ewidencji gruntów i budynków?
W myśl obowiązujących przepisów ujętych w ustawie z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne, starosta, aby utrzymać ewidencję gruntów i budynków w sprawności, bądź, jeżeli przeprowadzona aktualizacja operatu ewidencyjnego wymaga wyjaśnień lub uzyskania dodatkowych dowodów, starosta przeprowadza w danej sprawie postępowanie administracyjne, wynikiem którego jest nałożenie obowiązku:
- opracowania dokumentacji geodezyjnej niezbędnej do aktualizacji bazy danych ewidencji gruntów i budynków, w przypadku ustalenia, że stan faktyczny nieruchomości jest inny niż ujawniony w tej bazie danych;
- udostępnienia dokumentacji budowy lub dokumentacji powykonawczej, jeżeli jest to niezbędne do ujawnienia w bazie danych ewidencji gruntów i budynków danych dotyczących budynku lub działki;
- udzielenia informacji o sposobie użytkowania budynków i lokali (Art.22, ust. 3 ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne).
Natomiast, w przypadku, gdy w ewidencji gruntów i budynków ujawniono niezgodność z treścią księgi wieczystej, starosta może przeprowadzić aktualizację operatu ewidencji gruntów i budynków z urzędu bądź na wniosek właściciela nieruchomości.
Aktualizacja operatu ewidencji gruntów i budynków z urzędu
Starosta przeprowadza aktualizację informacji zawartych w ewidencji gruntów i budynków:
1) z urzędu, jeżeli zmiany tych informacji wynikają z:
A) przepisów prawa,
B) dokumentów, takich jak (Art. 23, ust. 1-4):
1) odpisy ostatecznych decyzji administracyjnych, wraz z załącznikami oraz innymi dokumentami stanowiącymi integralną ich część, w sprawie o:
- nabyciu, zmianie lub utracie prawa własności do nieruchomości, a w odniesieniu do nieruchomości Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego także o nabyciu, zmianie lub utracie prawa użytkowania wieczystego, trwałego zarządu lub innej formy władania tą nieruchomością,
- podziale nieruchomości,
- scaleniu i podziale nieruchomości,
- scaleniu gruntów,
- wymianie gruntów,
- rozgraniczeniu nieruchomości,
- zatwierdzeniu gleboznawczej klasyfikacji gruntu,
- ustaleniu linii brzegu,
- pozwoleniu na użytkowanie budynku, drogi lub linii kolejowej,
- rozbiórce budynku,
- zmianie sposobu użytkowania gruntu;
2) odpisy zgłoszeń dotyczących zmiany sposobu użytkowania budynku lub jego części, o których mowa w Art. 71 ust. 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane, do których właściwy organ nie wniósł sprzeciwu;
3) zawiadomienia o zmianach danych, zawartych w zbiorze danych osobowych Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności (PESEL) w rozumieniu przepisów o ewidencji ludności i dowodach osobistych, dotyczących osób fizycznych ujawnianych w ewidencji gruntów i budynków, jako właściciele lub władający nieruchomościami.
C) materiałów zasobu;
D) wykrycia błędnych informacji;
2) na wniosek właścicieli nieruchomości lub władających gruntami na zasadach samoistnego posiadania.
Aktualizacja informacji zawartych w ewidencji gruntów i budynków następuje:
1) w drodze czynności materialno-technicznej na podstawie:
- przepisów prawa,
- wpisów w księgach wieczystych,
- prawomocnych orzeczeń sądu, a w przypadkach dotyczących europejskiego poświadczenia spadkowego – orzeczeń sądu,
- ostatecznych decyzji administracyjnych,
- aktów notarialnych,
- aktów poświadczenia dziedziczenia oraz europejskich poświadczeń spadkowych,
- zgłoszeń dotyczących zmiany sposobu użytkowania budynku lub jego części, o których mowa w art. 71 ust. 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane, do których właściwy organ nie wniósł sprzeciwu,
- wpisów w innych rejestrach publicznych,
- dokumentacji geodezyjnej przyjętej do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego,
2) w drodze decyzji administracyjnej – w pozostałych przypadkach.
Aktualizacja operatu ewidencji gruntów i budynków na wniosek właściciela nieruchomości
Ustawodawca umożliwia również przeprowadzenie aktualizacji operatu ewidencji gruntów i budynków na wniosek właściciela nieruchomości, a w przypadku nieruchomości Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego – oprócz właścicieli nieruchomości również inne podmioty, w których władaniu lub gospodarowaniu, w rozumieniu przepisów o gospodarowaniu nieruchomościami Skarbu Państwa, znajdują się te nieruchomości (właściciele samoistni).
Starosta może odmówić przeprowadzenia aktualizacji informacji zawartych w ewidencji gruntów i budynków w drodze decyzji administracyjnej.
Sprostowanie danych ewidencji gruntów wymaga złożenia stosownego wniosku w wydziale Dokumentacji Geodezyjno-Kartograficznej mającej swoją siedzibę w starostwie, bądź przy urzędzie prezydenta miasta, w którego zasobach znajduje się nieruchomość objęta wnioskiem.
Wniosek o sprostowanie danych ujętych w operacie ewidencji gruntów i budynków może złożyć właściciel nieruchomości ujętej we wniosku, a w przypadku gruntów będących własnością Skarbu Państwa lub samorządu – inne osoby fizyczne lub prawne, w których władaniu znajdują się grunty i budynki lub ich części.
Wniosek o zmianę danych objętych ewidencją gruntów i budynków w swej treści powinien określać:
(po stronie lewej)
Dane wnioskodawcy: imię i nazwisko
Adres zamieszkania: …………………..
Imiona rodziców: ……………………….
Nr PESEL, NIP, nr dowodu osobistego: …………………
Numer telefonu: …………………………
(po stronie prawej wniosku)
Data sporządzenia wniosku: …..……………
Dane adresowe starosty, do którego kierowany jest wniosek o zmianę danych objętych ewidencją gruntów i budynków.
W części środkowej wniosku należy umieścić tytuł wniosku, np.:
Zgłoszenie zmiany danych objętych ewidencją gruntów i budynków
Poniżej tytułu należy wprowadzić tekst wniosku, np. o treści:
Proszę o wprowadzenie zmian w rejestrze ewidencji gruntów i budynków, dotyczącej nieruchomości położonej w gminie …………………………..….. obrębie ewidencyjnym ………………………………. w obszarze działki ewidencyjnej oznaczonej numerem ewidencyjnym …………………………., zgodnie z przedłożonymi dokumentami prawnymi: ………………………………………………………………………………………………………………….……………
Zmiana dotyczy: ………………………………………………………………………………………………….……..
(podpis)
Zawiadomienie o zmianie otrzymałam(em) ……….………………… ………………………… (data) (podpis).
Do wniosku o sprostowanie błędów w operacie ewidencji gruntów i budynków należy dołączyć:
- w przypadku zmiany właściciela nieruchomości – aktualny odpis z księgi wieczystej potwierdzający tytuł prawa własności do nieruchomości;
- w przypadku błędu w nazwisku lub zmiany nazwiska – kserokopia z dowodu osobistego lub aktu małżeństwa lub decyzja o zmianie nazwiska;
- w przypadku niezgodności danych ewidencyjnych z dokumentami prawnymi – mapa do celów prawnych z wykazem zmian gruntowych wraz z aktualnym odpisem z księgi wieczystej;
- w przypadku zmiany sposobu użytkowania działki – wykaz zmian gruntowych stwierdzający zmianę użytkowania gruntów na skutek np. zalesienia gruntu rolnego.
Sporządzenie dokumentów ujętych w pkt. 3-4 należy zlecić uprawnionemu geodecie. Koszty sporządzenia dokumentów obciążają zlecającego ich wykonanie.
Wniosek o sprostowanie błędów należy złożyć w Wydziale Dokumentacji Geodezyjno-Kartograficznej w starostwie, w obszarze którego położona jest dana nieruchomość.
Jeżeli siedziba wydziału Dokumentacji Geodezyjno-Kartograficznej mieści się poza budynkiem starostwa, to adres wydziału można otrzymać po telefonicznym kontakcie ze starostwem, bądź na stronie internetowej wydziału.
Złożenie wniosku o sprostowanie danych (błędu) ujętych w operacie ewidencji gruntów i budynków danej nieruchomości jest zwolnione z opłaty.
Wniosek w sprawie sprostowania błędu powinien zostać rozpatrzony w terminie 1 miesiąca, chyba że sprawa należy do bardziej skomplikowanych, wówczas czas oczekiwania na załatwienie sprawy przedłuży się do co najmniej 2 miesięcy.
Od decyzji orzekającej o zmianie w operacie ewidencji gruntów i budynków służy stronie prawo odwołania do Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Geodezyjnego i Kartograficznego w terminie 14-tu dni od daty jej otrzymania.
Formularz wniosku „Zgłoszenie zmian danych ewidencji gruntów i budynków” (formularz AE) można też pobrać ze strony internetowej Biura Geodezji i Katastru danego starostwa (PRZYKŁAD).
Po wypełnieniu wniosku ”Zgłoszenie zmian danych ewidencji gruntów i budynków”, można go złożyć za pośrednictwem elektronicznej skrzynki podawczej ePUAP zgodnie z brzmieniem Art. 63 § 3a ustawy z 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego. Przy czym wniosek wniesiony w formie dokumentu elektronicznego przy użyciu elektronicznej skrzynki podawczej organu administracji publicznej powinien:
- być opatrzony kwalifikowanym podpisem elektronicznym albo podpisem potwierdzonym profilem zaufanym ePUAP, lub uwierzytelniony w sposób zapewniający możliwość potwierdzenia pochodzenia i integralności weryfikowanych danych w postaci elektronicznej;
- zawierać adres elektroniczny wnoszącego podanie;
- zawierać załączniki dokumentujące zmianę.
Należy pamiętać, że zmiany dokonywane w ewidencji gruntów i budynków na podstawie:
- odpisów aktów notarialnych, dotyczących przeniesienia, zmiany, zrzeczenia się albo ustanowienia praw do nieruchomości, bądź obejmujące czynności przenoszące własność nieruchomości lub prawo użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej;
- odpisów aktów poświadczenia dziedziczenia oraz odpisów europejskich poświadczeń spadkowych;
- zawiadomień sądu o nowych wpisach w działach I i II księgi wieczystej;
- odpisów ostatecznych decyzji administracyjnych;
- dokumentacji geodezyjnej przyjętej do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego;
wprowadzane są z urzędu po otrzymaniu przez Biuro Geodezji i Katastru od właściwych instytucji oryginałów dokumentów i nie wymagają złożenia przez właściciela zgłoszenia/wniosku o aktualizację ewidencji gruntów i budynków.
Podstawa prawna i inne źródła:
- Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. – Prawo geodezyjne i kartograficzne, Art. 22 i 23:
- Rozporządzenie Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii z dnia 27 lipca 2021 r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków.
- https://warszawa19115.pl/-/zgloszenie-wniosek-o-zmiany-w-ewidencji-gruntow-i-budynkow
Zdjęcie: Pixabay.com