Kiedy wierzyciel, pomimo upomnień i monitów do dłużnika, nie może odzyskać swoich pieniędzy, musi sięgnąć po instrumenty prawne przygotowane przez prawodawcę, których użycie pomoże mu w odzyskaniu długu.
Z pomocą w zakresie odzyskania pieniędzy od nieuczciwego dłużnika przychodzą uregulowania prawne ujęte w ustawie z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (k.p.c.) oraz ustawie z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (u.o.k.w.i.h.).
Sądowy tytuł wykonawczy zaopatrzony w klauzulę wykonalności
Pierwszym krokiem na drodze odzyskania zaległych roszczeń pieniężnych jest uzyskanie przez wierzyciela, sądowego tytułu wykonawczego opatrzonego klauzulą wykonalności (Art. 776-777 k.p.c.).
Sądowy tytuł wykonawczy jest dokumentem stwierdzającym istnienie obowiązku zapłaty określonej kwoty pieniężnej i stanowi podstawę do prowadzenia egzekucji o całe objęte nim roszczenie ze wszystkich części majątku dłużnika, chyba że z treści tytułu wynika co innego (Art. 803 k.p.c.).
Komornik
Wierzyciel, posiadając sądowy tytuł wykonawczy, może powierzyć odzyskanie swoich pieniędzy komornikowi.
Komornik to osoba publiczna działająca przy sądzie rejonowym, zajmująca się m.in. wykonywaniem rozstrzygnięć o roszczeniach cywilnych w drodze przymusu egzekucyjnego.
Komornik działając na wniosek (wierzyciela) bądź z urzędu może prowadzić egzekucję polegającą na przymusowym zajęciu składników majątku dłużnika m.in. z:
- wynagrodzenia za pracę, ze świadczenia emerytalnego,
- z nieruchomości,
- ze sprzedaży gospodarstwa rolnego,
- z ruchomości (np. samochód, meble, obrazy i inne).
Egzekucja komornicza z majątku dłużnika jest możliwa tylko w przypadku, gdy majątek dłużnika jest znany.
Poszukiwanie majątku dłużnika na zlecenie wierzyciela
Poszukiwanie majątku dłużnika wierzyciel może zlecić komornikowi za wynagrodzeniem.
W sytuacji, gdy wierzyciel lub zarządzający z urzędu przeprowadzenie egzekucji, nie może wskazać przedmiotów służących do zaspokojenia wierzyciela, komornik wezwie dłużnika do złożenia wyjaśnień (Art. 801 k.p.c.) oraz skieruje zapytania do organów nieuczestniczących w procesie postępowania o udzielenie informacji o majątku dłużnika.
Wśród głównych instytucji, do których komornik może wystąpić z zapytaniem, znajdują się:
- Urząd Skarbowy (celem ustalenia danych pracodawcy dłużnika oraz jego dochodów).
- Zakład Ubezpieczeń Społecznych/Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego.
- Sąd Rejonowy – Wydział ksiąg wieczystych (celem ustalenia posiadanych przez dłużnika nieruchomości).
- Państwowa Ewidencja Gruntów i Budynków (w starostwie).
- Centralna Ewidencja Pojazdów i Kierowców (ustalenie posiadanych przez dłużnika pojazdów).
- Spółdzielnia mieszkaniowej (celem ustalenia statusu prawnego posiadanych mieszkań).
Nieudzielenie wyjaśnienia wiąże się z nałożeniem kary w wysokości 500 zł.
Nadmienić należy, że żądania komornika w zakresie wiedzy o majątku dłużnika nie mogą wybiegać poza zakres wyznaczony przez wierzyciela. Tak więc, jeżeli wierzyciel nie wnosi o zajęcie wynagrodzenia dłużnika, komornik nie może występować do pracodawcy dłużnika z pytaniem o wysokość wynagrodzenia dłużnika oraz o dane pracodawcy.
Bywa, że pomimo poszukiwań majątku dłużnika nie można ustalić żadnego jego majątku. W takiej sytuacji wierzyciel może wystąpić do sądu o wyjawienie majątku dłużnika. Wyjawienie majątku następuje przed sądem pod przysięgą. Zazwyczaj w trakcie rozprawy sądowej o ujawnienie majątku, dłużnik wyjawia cały swój majątek, co pozwala na zaspokojenie roszczenia dłużnika.
Instytucja ksiąg wieczystych jako baza wiedzy o majątku dłużnika
Majątek dłużnika mogą stanowić nie tylko ruchomości, takie jak samochód czy przedmioty osobiste o znacznej wartości, ale przede wszystkim nieruchomości. Jedną z instytucji prawnych obejmującą całą wiedzę o stanie prawnym nieruchomości są księgi wieczyste, których prowadzenie powierzono sądom rejonowym (Art. 23 u.o.k.w.i.h.).
W sytuacji, gdy wysokość długu dłużnika nie jest adekwatna do ujawnionego majątku, należy przypuszczać, że dłużnik albo ukrywa swój majątek albo też wyzbył się go. Aby tego dowieść należy dotrzeć do księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości, która jest własnością dłużnika, bądź nią była.
Księgi wieczyste po adresie nieruchomości lub numerze działki
Numer KW po adresie nieruchomości
Znając adres nieruchomości należącej do dłużnika można skorzystać z serwisu internetowego https://ekw.pl/, który umożliwia wyszukanie księgi wieczystej prowadzonej dla danej nieruchomości po numerze księgi wieczystej, po adresie nieruchomości oraz po numerze działki.
Platforma Ksiegiwieczyste.pl pozwala na zapoznanie się z treścią księgi wieczystej prowadzonej dla danej nieruchomości już w kilka minut, bez konieczności składania wniosku i wychodzenia z domu.
Wyszukane dane są aktualne na dzień wyszukania. Wyszukiwanie numeru księgi wieczystej dla znanej nieruchomości we wszystkich wskazanych opcjach jest szczegółowo opisane i nie stwarza większego problemu. Po wyszukaniu księgi wieczystej szukanej nieruchomości możemy ją wyświetlić na ekranie komputera bądź wydrukować.
Numer KW po numerze działki
Znając położenie nieruchomości w terenie oraz przybliżone dane adresowe można za pomocą serwisu internetowego GEOPORTAL360.pl ustalić jej dokładne dane adresowe (TERYT).
Aby tego dokonać należy otworzyć stronę internetową GEOPRTAL360.PL, następnie tak powiększyć mapę przy użyciu myszki bądź manualnie, aby na szukanym obszarze pojawiły się granice działek. Po kliknięciu w pole wyszukanej działki w prawym górnym rogu strony ukaże się pełny adres administracyjny nieruchomości w formie TERYTU oraz w formie opisowej. Elementem opisu działki jest również numer księgi wieczystej.
Aby dotrzeć do pełnego numeru księgi wieczystej należy kliknąć w napis „Księga wieczysta.” Po wykonaniu tej czynności zostaniemy przekierowani do systemu Ksiegiwieczyste.pl, gdzie będziemy mogli odkryć treść szukanej księgi wieczystej.
Przeczytaj: Księgi wieczyste po adresie – 3 sposoby jak znaleźć
Analiza treści księgi wieczystej – na co zwrócić uwagę
Analizując treść wszystkich czterech działów księgi wieczystej danej nieruchomości można się dowiedzieć, kto jest prawnym właścicielem nieruchomości.
Może się okazać, że w dziale II „Własność” w rubryce „Właściciel” widnieją inne dane. Taki wpis może świadczyć o tym, że dana nieruchomość nie jest już własnością dłużnika.
Z istniejących wpisów w księdze wieczystej można się również dowiedzieć, kiedy (w jakim czasie) dłużnik sprzedał daną nieruchomość bądź przekazał ją w formie darowizny dzieciom, żonie czy też komuś z dalszej rodziny.
Przeglądając zupełną treść księgi wieczystej nieruchomości należy zwrócić uwagę na informacje w rubryce „Wzmianka”. Informacja zawarta w rubryce „Wzmianka” ostrzega, że do sądu wpłynął wniosek o wpis do danej księgi wieczystej, a po jego dokonaniu treść księgi wieczystej w zakresie złożonego wniosku może ulec zmianie. W danej chwili zaufanie do treści księgi wieczystej powinno być ograniczone.
Wyzbycie się majątku przez dłużnika może sugerować, że świadomie chciał on uniknąć spłaty wierzytelności i posiadany majątek przekazał (bądź sprzedał) w ręce osób bliskich. Udowodnienie dłużnikowi celowego uchylania się od spłaty długu stanowi podstawę do uruchomienia instytucji zwanej skargą pauliańską.
Wiedza o posiadanych nieruchomościach dłużnika jest kluczowa w sytuacji, gdy pomimo działania komornika nie udaje się odzyskać zaległego długu. Znając numer księgi wieczystej nieruchomości oraz będąc w posiadaniu tytułu wykonawczego możemy wystąpić do sądu z wnioskiem o ustanowienie na danej nieruchomości hipoteki przymusowej. Sąd wpisze wniesione roszczenie do księgi wieczystej nieruchomości należącej do dłużnika.
Ustanowienie hipoteki na nieruchomości dłużnika zabezpieczy wierzytelność i umożliwi wierzycielowi dochodzenie swoich praw z nieruchomości w sytuacji, gdyby dłużnik zamierzał sprzedać zabezpieczoną nieruchomość. Jeżeli do tego dojdzie to należy pamiętać, że można dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to czyją stała się własnością. Mówi o tym Art. 65 ust.1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece, którego treść brzmi:
”W celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności można nieruchomość obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości (hipoteka)”.
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece.
- Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego.
Zdjęcie: Fotolia