Z dniem 1 stycznia 2019 r. na mocy ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów (dalej ustawa przekształceniowa), prawo użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe zostało przekształcone w prawo własności, a dotychczasowa opłata z tego tytułu została nazwana opłatą przekształceniową.
Zaświadczenie o przekształceniu użytkowania wieczystego we własność
Zgodnie z zapisami ustawy przekształceniowej, dotychczasowy użytkownik wieczysty (obecnie właściciel) musi wnosić do właściwego organu opłatę przekształceniową, przez okres 20 lat licząc od dnia przekształcenia chyba, że skorzysta z możliwości uiszczenia tejże opłaty jednorazowo.
Dokumentem stwierdzającym przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności oraz ujawnienie tego prawa w księdze wieczystej i ewidencji gruntów jest zaświadczenie potwierdzające to przekształcenie wydawane przez:
- starostę wykonującego zadanie z zakresu administracji rządowej – w przypadku gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa;
- dyrektora oddziału terenowego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa lub dyrektora oddziału regionalnego Agencji Mienia Wojskowego – w przypadku gruntów, w stosunku do których prawo własności Skarbu Państwa wykonują te podmioty;
- odpowiednio wójta (burmistrza, prezydenta miasta), zarząd powiatu albo zarząd województwa – w przypadku gruntów stanowiących własność jednostek samorządu terytorialnego;
- dyrektora Zarządu Zasobów Mieszkaniowych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji – w przypadku gruntów, w stosunku, do których prawo własności Skarbu Państwa wykonuje ten podmiot.
Wydawane przez właściwy organ zaświadczenie powinno przede wszystkim potwierdzać informację o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności oraz zawierać dodatkowo informacje:
- o obowiązku wnoszenia opłaty przekształceniowej,
- o wysokości opłaty przekształceniowej,
- o możliwości zgłoszenia na piśmie zamiaru wniesienia opłaty przekształceniowej w kwocie jednorazowej.
Zaświadczenie potwierdzające przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności, właściwy organ powinien przesłać na adres dotychczasowego użytkownika wieczystego ujęty w ewidencji gruntów i budynków bądź na adres dotychczas prowadzonej korespondencji w zakresie płatności za użytkowanie wieczyste.
Zaświadczenie stanowi podstawę wpisu roszczenia w zakresie opłaty przekształceniowej w Dziale III księgi wieczystej – Prawa, roszczenia i ograniczenia. Wpis roszczenia dotyczy każdoczesnego właściciela nieruchomości.
W przypadku zgłoszenia przez właściciela gruntu zamiaru wniesienia opłaty jednorazowej, właściwy organ, po otrzymaniu takiego zgłoszenia, powinien w terminie 14 dni poinformować właściciela gruntu, na jakie konto powinien wnieść opłatę, ile wynosi opłata jednorazowa i udzielić bonifikaty od tej opłaty, jeżeli obowiązuje uchwała w tym zakresie.
Zgłoszenie zamiaru wniesienia opłaty jednorazowej z wnioskiem o udzielenie bonifikaty
Właściciel gruntu w każdym czasie trwania obowiązku wnoszenia opłaty może zgłosić właściwemu organowi na piśmie zamiar jednorazowego jej wniesienia w kwocie pozostającej do spłaty (opłata jednorazowa).
Wysokość opłaty jednorazowej odpowiada iloczynowi wysokości opłaty obowiązującej w roku, w którym zgłoszono zamiar wniesienia opłaty jednorazowej oraz liczby lat pozostałych do upływu okresu spłaty.
„Bonifikata od opłaty jest udzielana przez właściwy organ (wójta, burmistrza, prezydenta miasta), co oznacza, że nie można jej udzielić sobie samodzielnie.”
Wysokość opłaty przekształceniowej odpowiada kwocie równej dotychczas stosowanym opłatom za użytkowanie wieczyste.
Bonifikata – upust w opłacie przekształceniowej dotyczy tych właścicieli mieszkań i domków jednorodzinnych, którzy naliczoną im kwotę opłaty przekształceniowej (za okres 20 lat) postanowią uiścić z góry, jednorazowo.
Wysokość bonifikaty, na jaką może liczyć właściciel nieruchomości w przypadku uiszczenia jednorazowej opłaty z tyt. przekształcenia prawa użytkowania wieczystego gruntu zabudowanego na cele mieszkaniowe w prawo własności tego gruntu, jest zależna od tego, czyją własnością w momencie przekształcania jest grunt, na którym została posadowiona nieruchomość.
Dla gruntów Skarbu Państwa bonifikaty zostały określone ustawowo i zależą od terminu wpłaty opłaty jednorazowej.
Zależność bonifikaty od właściciela gruntów
Ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów przewiduje bonifikaty dla mieszkań i domów posadowionych na gruntach:
- należących do Skarbu Państwa, na podstawie zarządzenia wojewody;
- należących do jednostki samorządu terytorialnego – na podstawie uchwały właściwej rady albo sejmiku.
Zgodnie z Art. 9.3 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów, „w przypadku wniesienia opłaty jednorazowej za przekształcenie gruntu stanowiącego własność Skarbu Państwa, osobom fizycznym będącym właścicielami budynków mieszkalnych jednorodzinnych lub lokali mieszkalnych lub spółdzielniom mieszkaniowym przysługuje bonifikata od tej opłaty w wysokości:
- 60% – w przypadku, gdy opłata jednorazowa zostanie wniesiona w roku, w którym nastąpiło przekształcenie;
- 50% – w przypadku, gdy opłata jednorazowa zostanie wniesiona w drugim roku po przekształceniu;
- 40% – w przypadku, gdy opłata jednorazowa zostanie wniesiona w trzecim roku po przekształceniu;
- 30% – w przypadku, gdy opłata jednorazowa zostanie wniesiona w czwartym roku po przekształceniu;
- 20% – w przypadku, gdy opłata jednorazowa zostanie wniesiona w piątym roku po przekształceniu;
- 10% – w przypadku, gdy opłata jednorazowa zostanie wniesiona w szóstym roku po przekształceniu.
Powyższe oznacza, że np. jeżeli dotychczas za użytkowanie wieczyste właściciel gruntów wnosił opłaty w wysokości 500 zł rocznie, co oznacza, że przez okres 20 lat opłata z tego tytułu wyniosłaby 10 000 zł, to po zastosowaniu bonifikaty np. 60% (6000 zł), {(10 000zł – 6000zł)} = opłata przekształceniowa – jednorazowa wyniosłaby 4 000 zł.
W przypadku nieruchomości posadowionych na gruntach gminnych, ich właściciele mogą liczyć na bonifikatę opłaty jednorazowej podobnej w wysokości wskazanej w ustawie przekształceniowej.
Są jednak gminy, które korzystając z nadanych im ustawowych uprawnień oraz posiadanych znacznych środków pieniężnych stworzyły własne tabele bonifikat, w których zastosowane upusty sięgają nawet 98%. Wśród miast, których mieszkańcy mogą liczyć na znaczne bonifikaty znajdują się takie miasta jak Warszawa, Białystok (98%). Na 95% bonifikaty mogą liczyć mieszkańcy Gdańska czy Nowego Sącza.
Istotnym zapisem nowelizacji ustawy przekształceniowej jest m.in. zapis mówiący o tym, że jeżeli na obszarze danej gminy obowiązuje uchwała rady gminy, określająca stawki procentowe bonifikaty od opłaty jednorazowej wyższe niż określone w ustawie dla gruntów Skarbu Państwa (Art. 9 ust.3), wojewoda niezwłocznie, w drodze zarządzenia, podwyższa stawki procentowe bonifikaty dla gruntów Skarbu Państwa do wysokości stawek procentowych wynikających z uchwały rady gminy. Taki zapis ustawy umożliwia stosowanie stawki bonifikaty uchwalonej przez radę gminy zarówno dla gruntów położonych na terenie gminy, jak i na gruntach Skarbu Państwa.
Możliwość skorzystania z bonifikaty w opłacie przekształceniowej posiadają zarówno właściciele domków jednorodzinnych jak i lokatorzy mieszkań spółdzielczych. Przy czym, udzielenie bonifikaty dla spółdzielni jest uzależnione od wniesienia przez spółdzielnię opłaty za cały przysługujący jej udział w gruncie związany z własnością znajdujących się na danym gruncie budynków i ich części. Natomiast w odniesieniu do udziałów w gruncie związanych z odrębną własnością lokali, właściciele lokali mogą skorzystać z bonifikaty niezależnie od zamiaru wniesienia przez spółdzielnię opłaty jednorazowej.
Bonifikaty szczególne
Ustawodawca mając na względzie szczególne grupy społeczne takie jak: osoby niepełnosprawne, rodziny wielodzietne, inwalidzi wojenni czy osoby z ciężkim nieodwracalnym upośledzeniem, w Art. 9 ustawy przekształceniowej wskazał, że na wniosek osoby ujęte w ustawie mogą uzyskać bonifikatę od opłaty jednorazowej w wysokości 99%.
Do grup szczególnych ustawodawca zaliczył:
- osoby, w stosunku do których orzeczono niepełnosprawność w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz osoby, w stosunku do których orzeczono niepełnosprawność przed ukończeniem 16 roku życia, lub zamieszkującym w dniu przekształcenia z tymi osobami opiekunom prawnym lub przedstawicielom ustawowym tych osób;
- członków rodzin wielodzietnych, o których mowa w ustawie z dnia 5 grudnia 2014 r. o Karcie Dużej Rodziny (Dz. U. Z 2019 r. poz. 1390 i 1907);
- inwalidów wojennych i wojskowych w rozumieniu ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin (Dz. U. Z 2017 r. poz. 2193 oraz z 2019 r. poz. 39 i 752);
- kombatantów oraz ofiar represji wojennych i okresu powojennego w rozumieniu ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (Dz. U. Z 2018 r. poz. 276 oraz z 2019 r. poz. 752 i 2020);
- świadczeniobiorców do ukończenia 18 roku życia, u których stwierdzono ciężkie i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu, o których mowa w art. 47 ust. 1a ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1373, z późn. zm.) lub ich opiekunom prawnym.
Wniosek o wykreślenie z księgi wieczystej wpisu roszczenia o opłatę
Sąd dokonuje z urzędu wpisu własności gruntu oraz wpisu roszczenia o opłatę w księgach wieczystych. Zawiadomienie o wpisie sąd doręcza na adres wskazany w zaświadczeniu. Doręczenie zawiadomienia na taki adres uważa się za dokonane. Za dokonanie wpisów w księdze wieczystej nie uiszcza się opłat sądowych.
Po wniesieniu wszystkich opłat albo opłaty jednorazowej właściwy organ wydaje z urzędu, w terminie 30 dni od dnia wniesienia opłat albo opłaty jednorazowej, zaświadczenie o wniesieniu opłat albo opłaty jednorazowej, które właściciel gruntu załącza do wniosku (KW-WPIS) o wykreślenie w dziale III księgi wieczystej wpisu roszczenia o opłatę.
Od wniosku o wykreślenie wpisu, pobiera się opłatę stałą w wysokości:
- 250 zł – w przypadku wniesienia opłaty jednorazowej;
- 75 zł – w pozostałych przypadkach.
Za przekształcenie opłaty nie wnoszą:
- parki narodowe w rozumieniu Art. 8 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2018 r. poz. 1614, 2244 i 2340 oraz z 2019 r. poz. 1696 i 1815);
- osoby fizyczne lub ich spadkobiercy oraz spółdzielnie mieszkaniowe, w przypadku gdy:
- wniosły jednorazowo opłaty roczne za cały okres użytkowania wieczystego,
- użytkowanie wieczyste uzyskały na podstawie: Art. 7 dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy (Dz. U. poz. 279 oraz z 1985 r. poz. 99), innych tytułów prawnych, w zamian za wywłaszczenie lub przejęcie nieruchomości gruntowej na rzecz Skarbu Państwa przed dniem 5 grudnia 1990 r.
Wprowadzenie w życie ustawy przekształceniowej przyniosło właścicielom mieszkań i domków jednorodzinnych wiele korzyści. Aby móc w pełni wykorzystać postanowienia ustawy przekształceniowej, należy skorzystać z prawa przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności na zasadzie wniesienia opłaty jednorazowej oraz wykreślenie z księgi wieczystej wpisu roszczenia o opłatę.
Przeczytaj również: Jak znieść współwłasność mieszkania, domu lub działki?
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów.
Zdjęcie: unsplash.com