Zasady wykonywania obowiązku meldunkowego (zameldowania się i wymeldowania się) przez obywateli polskich i cudzoziemców reguluje ustawa z dnia 24 września 2010 r. o ewidencji ludności, Art. 33 – 35.
W myśl przepisów cytowanej ustawy art. 33. 1:
„Obywatel polski, który opuszcza miejsce pobytu stałego albo opuszcza miejsce pobytu czasowego przed upływem deklarowanego okresu pobytu obowiązany jest wymeldować się.”
Obywatel polski może wymeldować się z miejsca pobytu stałego albo z miejsca pobytu czasowego w sposób utrwalony na piśmie w postaci:
- papierowej – na formularzu opatrzonym własnoręcznym podpisem, w organie gminy właściwym dla dotychczasowego miejsca pobytu, przedstawiając do wglądu dowód osobisty lub paszport, albo
- elektronicznej – na formularzu opatrzonym kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym, umożliwiającym wprowadzenie danych do rejestru PESEL przez organ do tego upoważniony, pod warunkiem otrzymania dowodu wysłania i otrzymania (Art. 41 ustawy z dnia 18 listopada 2020 r. o doręczeniach elektronicznych).
Obywatel polski może wymeldować się z miejsca pobytu stałego lub czasowego dokonując zameldowania w nowym miejscu pobytu.
Wymeldowanie się z pobytu czasowego
Dokonując wymeldowania się w urzędzie w formie papierowej należy przed udaniem się do urzędu pobrać ze strony internetowej Gov.pl formularz „Zgłoszenie wymeldowania z miejsca pobytu czasowego” (link do pobrania pliku PDF) i wypełnić go.
Formularz „Zgłoszenie wymeldowania z miejsca pobytu czasowego” można też wypełnić korzystając z systemu w urzędzie gminy, a następnie poprosić pracownika urzędu gminy o wydrukowanie wypełnionego formularza.
Wymeldowania się należy dokonać najpóźniej w dniu, w którym opuszcza się miejsce zameldowania na pobyt czasowy. Można też wymeldować się podczas meldowania w nowym miejscu pobytu stałego lub czasowego. W tym drugim przypadku, urzędnik prowadzący sprawy meldunkowe zamelduje nas w nowym miejscu i jednocześnie wymelduje z miejsca poprzedniego.
Dokumenty dotyczące wymeldowania – wypełniony formularz „Zgłoszenie wymeldowania z miejsca pobytu czasowego” należy złożyć w urzędzie gminy, na terenie której mamy meldunek na pobyt czasowy bądź na terenie gminy, w której będziemy meldować się na pobyt stały lub czasowy.
Wymeldowania się można także dokonać przez pełnomocnika. Należy przy tym pamiętać, że pełnomocnik musi posiadać przy sobie dokument tożsamości.
Usługa wymeldowania się z miejsca czasowego pobytu jest bezpłatna.
Urzędnik po otrzymaniu wypełnionego formularza „Zgłoszenia wymeldowania z miejsca pobytu czasowego” dokona wymeldowania osoby składającej zgłoszenie od razu.
Przeczytaj: Jak sprawdzić, czy w danym mieszkaniu jest ktoś zameldowany?
Wymeldowanie się z pobytu stałego
Z pobytu stałego może wymeldować się osoba, która jest zameldowana w danym miejscu i wyprowadza się z tego miejsca. Osoba ta może również wymeldować się przez pełnomocnika, przy czym pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie.
Osoby, które nie mają zdolności do czynności prawnych (osoby całkowicie ubezwłasnowolnione, dzieci do 13 roku życia) oraz osoby mające ograniczoną zdolność do czynności prawnych (osoby częściowo ubezwłasnowolnione, dzieci w wieku od 13 do 18 lat), mogą być wymeldowywane przez rodziców, opiekunów prawnych lub opiekunów faktycznych.
Wymeldowania się z miejsca pobytu stałego można dokonać w urzędzie gminy, na terenie której posiada się meldunek na pobyt stały lub czynność wymeldowania się można przeprowadzić automatycznie w chwili meldunku w gminie właściwej dla nowego miejsca zamieszkania.
Formularz „Zgłoszenie wymeldowania z miejsca pobytu stałego” może być sporządzony przez pracownika organu gminy w postaci wydruku z systemu teleinformatycznego, w obecności osoby dokonującej zgłoszenia. Osoba dokonująca zgłoszenia wymeldowania się z pobytu stałego powinna legitymować się dokumentem tożsamości lub paszportem.
Dokumenty odnośnie wymeldowania się z pobytu stałego należy złożyć najpóźniej w dniu, w którym opuszcza się miejsce zameldowania na pobyt stały.
Wymeldować się z miejsca pobytu stałego można również podczas meldowania się w nowym miejscu pobytu stałego lub czasowego.
W trakcie czynności meldowania się w nowym miejscu na pobyt stały lub czasowy pracownik urzędu gminy automatycznie dokona meldunku i wymeldowania z ostatniego miejsca stałego zamieszkania.
Usługa wymeldowania się z pobytu stałego jest bezpłatna.
Organ dokonujący zameldowania na pobyt stały wydaje z urzędu osobie zaświadczenie o zameldowaniu na pobyt stały. Natomiast osobie, która dokonuje zameldowania na okres czasowy, organ gminy wydaje zaświadczenie o zameldowaniu na jej wniosek.
W zaświadczeniach o zameldowaniu zamieszcza się:
- imię (imiona) i nazwisko;
- datę i miejsce urodzenia osoby meldującej się;
- oznaczenie organu wydającego zaświadczenie;
- adres jej zameldowania na pobyt stały lub adres zameldowania na pobyt czasowy oraz datę upływu deklarowanego terminu pobytu czasowego.
Zaświadczenia są ważne do chwili zmiany miejsca zameldowania, przy czym zaświadczenie o zameldowaniu na pobyt czasowy jest ważne nie dłużej niż do upływu terminu zameldowania.
Niedopełnienie obowiązku wymeldowania się
Osoba, która nie dopełni obowiązku wymeldowania się, zostanie wymeldowana z dniem upływu pobytu czasowego, na który się zameldowała.
Jeżeli osoba zameldowana w mieszkaniu na okres czasowy lub na okres stały opuściła to mieszkanie przed upływem deklarowanego okresu pobytu i nie dopełniła obowiązku wymeldowania się, to zgodnie z ustawą z dnia 24 września 2010 r. o ewidencji ludności, czynność wymeldowania może wykonać z urzędu organ gminy poprzez wydanie stosownej decyzji bądź wniosek w sprawie wymeldowania może złożyć właściciel nieruchomości lub inna osoba posiadająca tytuł prawny do nieruchomości.
Kto i jak może złożyć wniosek o wymeldowanie danej osoby z mieszkania?
Wniosek w sprawie wymeldowania osoby, która opuściła mieszkanie przed deklarowanym czasem pobytu i nie dopełniła obowiązku wymeldowania, może złożyć właściciel nieruchomości, w której była zameldowana dana osoba bądź inna osoba, która posiada tytuł prawny do nieruchomości (najemca).
We wniosku o wymeldowanie osoby, która opuściła miejsce zameldowania bez wymeldowania się należy podać:
- swoje dane teleadresowe,
- dane teleadresowe osoby, która opuściła lokal bez wymeldowania się.
We wniosku o wymeldowanie osoby, która opuściła lokal, mieszkanie przed deklarowanym czasem pobytu należy wskazać okoliczności tego zdarzenia, tj. podać przybliżoną datę opuszczenia miejsca dotychczasowego pobytu oraz jeżeli znany jest adres obecnego pobytu, to podać ten adres.
Do wniosku należy dołączyć dokument określający prawo wnioskodawcy do nieruchomości (lokalu, mieszkania).
Złożony w gminie wniosek o wymeldowanie osoby, która opuściła lokal przed deklarowanym czasem pobytu bez wymeldowania się, podlega ocenie formalnej. Jeżeli organ gminy stwierdzi, że wniosek został złożony poprawnie, podejmuje czynności wyjaśniające z udziałem wnioskodawcy oraz osoby, która ma zostać wymeldowana.
Wymeldowanie bez wiedzy i zgody osoby zameldowanej
W przypadku, gdy obywatel opuścił miejsce pobytu czasowego lub stałego przed deklarowanym okresem pobytu i nie dopełnił obowiązku wymeldowania się z tego miejsca, wymeldowanie następuje z urzędu w drodze decyzji administracyjnej. Decyzję w sprawie wymeldowania wydaje urząd gminy, na obszarze której była zameldowana osoba, która nie dopełnia obowiązku wymeldowania się (Art. 35 ustawy z dnia o ewidencji ludności).
Organ gminy podejmując decyzję o wymeldowaniu osoby bez jej wiedzy i zgody powinien zbadać, czy osoba, która opuściła mieszkanie bez wymeldowania się, uczyniła to dobrowolnie i z zamiarem.
W sytuacji, gdy osoba opusza mieszkanie (lokal) z powodu przymusu bądź groźby fizycznej czy psychicznej, bądź przez działania osób uniemożliwiające dostanie się tej osoby do mieszkania – np. poprzez wymianę zamka w drzwiach, nie można mówić o dobrowolnym opuszczeniu mieszkania przez tę osobę.
W sprawie o wymeldowaniu osoby z pobytu stałego wypowiedział się Sąd Administracyjny w Warszawie, który w wyroku z dnia 22 września 2005 r., sygn. akt IV SA/Wa 600/05, stwierdził, iż:
„decyzja o wymeldowaniu osoby z pobytu stałego może zostać wydana, gdy ktoś opuścił dobrowolnie swoje miejsce zameldowania z zamierzeniem, że już tam nie wróci, a organ administracji winien był zbadać rzeczywisty zamiar osób, które mają być wymeldowane, trwałość tego zamiaru, jego dobrowolność, nie wystarczy wyłącznie ustalenie fizycznego opuszczenia dotychczasowego miejsca pobytu, gdyż to całokształt zachowań zameldowanych powinien wskazywać, iż lokal, w którym byli zameldowani, przestał być miejscem koncentracji ich interesów życiowych”.
Zgodnie z wyrokiem NSA z 21 marca 2001 r., sygn. akt V SA 2950/00, LEX nr 80643:
„ocena ziszczenia się przesłanek trwałości i dobrowolności opuszczenia lokalu zawsze powinna być dokonana z uwzględnieniem okoliczności konkretnej, indywidualnej sprawy”.
Tak więc, podjęcie decyzji urzędu gminy o wymeldowaniu z urzędu powinno być poprzedzone zbadaniem okoliczności, mających wpływ na to, że osoba nie dopełniła obowiązku wymeldowania się przed deklarowanym terminem opuszczenia mieszkania, a w szczególności przesłanek trwałości i dobrowolności, o których mowa w cytowanym wyroku NSA z 21 marca 2001 r., sygn. akt V SA 2950/00, LEX nr 80643.
Wniosek w sprawie wymeldowania bez zgody osoby zameldowanej może złożyć również właściciel lokalu bądź inna osoba posiadająca tytuł prawny do lokalu.
We wniosku o wymeldowanie należy wskazać:
- nazwisko i imię (imiona);
- numer PESEL,
- datę i miejsce urodzenia;
- nazwisko i imię pełnomocnika, o ile został ustanowiony;
- adres do doręczeń elektronicznych,
- adres poczty elektronicznej lub numer telefonu komórkowego;
- informację o wyrażeniu zgody na przekazanie danych do rejestru danych kontaktowych osób fizycznych.
Wskazanym jest, aby osoba składająca formularz – zgłoszenia wymeldowania, dołączyła do tego zgłoszenia dokumenty potwierdzające, że osoba zameldowana opuściła lokal, w którym była dotychczas zameldowana. Takim dokumentem może być np. oświadczenie osoby zameldowanej, że opuściła dany lokal dobrowolnie i nie zamierza w nim przebywać.
Osoba, która została wymeldowana bez jej wiedzy i zgody, może złożyć wniosek o uchylenie decyzji o wymeldowaniu.
We wniosku o uchylenie wymeldowania osoba wymeldowana powinna podać swoje dane teleadresowe oraz opisać szczegółowo powód opuszczenia miejsca zameldowania (stałego czy czasowego), podając przy tym dowody w postaci dokumentów określających tę okoliczność bądź świadków, którzy potwierdzą konieczność opuszczenia miejsca zameldowania podyktowanego przyczyną zewnętrzną.
W przypadku niekorzystnego rozstrzygnięcia wniosku o uchylenie wymeldowania sprawę można skierować do sądu administracyjnego.
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 24 września 2010 r. o ewidencji ludności, Art. 33-35.
- Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 13 grudnia 2017 r. w sprawie określenia wzorów i sposobu wypełniania formularzy stosowanych przy wykonywaniu obowiązku meldunkowego.
- Ustawa z dnia 18 listopada 2020 r. o doręczeniach elektronicznych.
Zdjęcie: Pexels.com