W trakcie postępowania wieczystoksięgowego może dojść do sytuacji, w której po ujawnieniu przez referendarza wniosku o wpis w danej księdze wieczystej, treść tej księgi wieczystej uległa istotnej zmianie, niezgodnej z żądaniem wnioskodawcy, a stan prawny nieruchomości ujawniony w księdze wieczystej stał się niezgodny z rzeczywistym stanem prawnym.
Na ujawniony wpis w księdze wieczystej, niezgodny z żądaniem wnioskodawcy ujętym we wniosku o wpis do księgi wieczystej, przysługuje skarga na orzeczenie referendarza sądowego.
Kompetencje referendarza sądowego
Referendarz sądowy to instytucja wprowadzona do polskiego sądownictwa ustawą z dnia 21.08.1997 r. o zmianie ustaw – Prawo o ustroju sądów powszechnych. Referendarz sądowy wykonuje w sądach powszechnych powierzone przez sąd zadania z zakresu ochrony prawnej, inne niż wymiar sprawiedliwości.
Szczegółowy zakres czynności wykonywanych przez referendarza sądowego określa ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (k.p.c.) oraz ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece.
W zakresie postępowania wieczystoksięgowego do obowiązków referendarza sądowego należy m.in. dokonywanie czynności w sprawach związanych z prowadzeniem ksiąg wieczystych i rejestrów sądowych.
„W zakresie wykonywanych obowiązków referendarz jest niezależny, co do treści wydawanych orzeczeń i zarządzeń określonych w ustawach.” (Art. 151 § 1 ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych)
Cecha ta nawiązuje bezpośrednio do niezawisłości sędziowskiej.
W jakiej sytuacji można złożyć skargę na orzeczenie referendarza sądowego?
Zgodnie z postanowieniem ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego, czynności w sprawach o wpis w księdze wieczystej może wykonywać referendarz sądowy. Na wydane przez referendarza sądowego orzeczenie i zarządzenie przysługuje skarga. Należy nadmienić, że w postępowaniu wieczystoksięgowym wpis w księdze wieczystej jest orzeczeniem.
W trakcie postępowania wieczystoksięgowego może dojść do sytuacji, w której po ujawnieniu przez referendarza wniosku o wpis w danej księdze wieczystej, treść tej księgi wieczystej uległa istotnej zmianie, niezgodnej z żądaniem wnioskodawcy, a stan prawny nieruchomości ujawniony w księdze wieczystej stał się niezgodny z rzeczywistym stanem prawnym.
Wnioskodawca, po otrzymaniu z sądu zawiadomienia o wprowadzonym w wyniku rozpoznania żądania z wniosku i stwierdzeniu w nim błędów, może zgodnie z pouczeniem sądu (pouczenie na ostatniej stronie zawiadomienia) złożyć skargę na orzeczenie referendarza sądowego.
Przeczytaj: Błędy w księdze wieczystej – jak je sprostować?
Kto i gdzie może wnieść skargę?
Skargę na orzeczenie referendarza sądowego wnosi się do sądu, w którym wydano zaskarżone orzeczenie w terminie tygodniowym (Art. 518 § 4 ustawy k.p.c.):
- od dnia czynności, gdy uczestnik był przy niej obecny lub był o jej terminie zawiadomiony (zawiadomienie przesłane pocztą),
- w innych wypadkach niż wymieniony w punkcie 1 – od dnia doręczenia zawiadomienia uczestnika do dokonania czynności.
Skargę na orzeczenie referendarza sądowego może wnieść osoba, na rzecz której wpis ma nastąpić, jak również osoba, której prawa zostały wykreślone lub obciążone (Art. 6261. § 2 k.p.c.).
W razie wniesienia skargi na wpis w księdze wieczystej, istniejący wpis nie traci mocy.
Sąd rozpoznając sprawę, zmienia zaskarżony wpis przez jego wykreślenie i dokonanie nowego wpisu. Postanowieniem sąd utrzymuje w mocy zaskarżony wpis lub uchyla zaskarżony wpis w całości lub w części i w tym zakresie wniosek oddala bądź odrzuca, względnie umarza postępowanie (Art. 518 § 3 k.p.c.).
W jakiej formie należy wnieść skargę?
Nie ma zatwierdzonego druku (formularza urzędowego), na którym można by złożyć skargę na czynności referendarza sądowego. Oczywiście, można pokusić się i poszukać ewentualnego druku na stronach internetowych sądów rejonowych, niektóre z nich zamieszczają wzory takich druków (przykład: http://www.legionowo.sr.gov.pl/index.php?id=524).
W sytuacji, gdy nie znajdziemy takiego druku należy pamiętać, że skarga na orzeczenie referendarza sądowego powinna mieć charakter pisma procesowego i jako taka zawierać informacje określone w Kodeksie postępowania cywilnego Art. Art. 126. § 1, obejmujące:
- oznaczenie sądu, do którego skarga jest skierowana;
- imiona i nazwiska lub nazwy stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników;
- oznaczenie rodzaju pisma (sygnaturę akt wskazaną w zawiadomieniu oraz numer księgi wieczystej, w której ujawniono „błędny” wpis wniosku);
- osnowę wniosku lub oświadczenia;
- w przypadku, gdy jest to konieczne do rozstrzygnięcia, co do wniosku lub oświadczenia – wskazanie faktów, na których strona opiera swój wniosek lub oświadczenie, oraz wskazanie dowodu na wykazanie każdego z tych faktów;
- podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika;
- wymienienie załączników.
Treść skargi na orzeczenie referendarza sądowego może przyjąć następującą formę:
SKARGA NA ORZECZENIE REFERENDARZA SĄDOWEGO
Dotyczy: Postanowienia Sądu z dnia ….. roku…… w sprawie Dz.Kw Nr ……………. (podać sygnaturę akt wskazaną w zawiadomieniu).
I. Zaskarżam powyższy wpis /postanowienie doręczony/e w dniu ……. r./ w całości /w części (podać, w jakiej) i zarzucam mu:
- …………………………………………………………
- ………………………………………………………..
II. Wnoszę o: ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
III. Uzasadnienie:
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Własnoręczny podpis składającego wniosek:
…………………………………………………………………..
Opłata – ile kosztuje wniesienie skargi na orzeczenie referendarza?
Wniesienie do sądu skargi na orzeczenie referendarza sądowego wymaga uiszczenia stosownej opłaty. Opłatę należy wnieść na konto bankowe sądu bądź w kasie sądu, który wydał orzeczenie w sprawie żądania ujętego we wniosku o wpis do księgi wieczystej.
Dokument świadczący o uiszczeniu opłaty należy dołączyć do skargi na orzeczenie referendarza.
Wysokość opłaty stałej od skargi na orzeczenie referendarza sądowego określa Art. 25 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Zgodnie z treścią w/w artykułu:
”Opłatę od skargi na orzeczenie referendarza pobiera się w wysokości opłaty od wniosku o wydanie tego orzeczenia, nie więcej jednak niż 100 złotych”.
Wyłączenie rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych
Zgodnie z Art. 8 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece:
„Rękojmię wiary publicznej ksiąg wieczystych wyłącza wzmianka o skardze na orzeczenie referendarza sądowego o apelacji lub kasacji oraz ostrzeżenie dotyczące niezgodności stanu prawnego ujawnionego w księdze wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym nieruchomości”.
Niezwłocznie po złożeniu skargi na orzeczenie referendarza sądowego następuje wpis oraz rejestracja skargi do dziennika ksiąg wieczystych. Następnie w odpowiednim dziale księgi wieczystej zaznacza się numer wniosku (wzmiankę o wniosku).
Ujawniona w treści księgi wieczystej wzmianka o skardze na orzeczenie referendarza sądowego stanowi informację ostrzegającą, że do sądu wpłynął wniosek, który po ujawnieniu w księdze wieczystej może zmienić treść księgi wieczystej w istotny sposób. Informacja ta stanowi ostrzeżenie, że zaufanie do księgi wieczystej w zakresie objętym wzmianką powinno być ograniczone.
Ukazanie się wzmianki, ostrzeżenia w księdze wieczystej wyłącza rękojmię wiary publicznej ksiąg wieczystych. Rękojmia jest wyłączona dopóty, dopóki wzmianka (ostrzeżenie) nie zostanie wykreślona. Wzmiankę o skardze na orzeczenie referendarza sądowego wykreśla się z urzędu po rozpoznaniu skargi.
Przeczytaj: Co to jest wzmianka w księdze wieczystej?
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego.
- Ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece.
- Ustawa z dnia 21.08.1997 r. o zmianie ustaw – Prawo o ustroju sądów powszechnych.
- Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.
Zdjęcie: Unsplash.com